රටක ආර්ථිකය යනු, යම් රටක තිබෙන හා අලු තෙන් ගොඩනගා ගනු ලබන සම්පත් ඒ රටේ පුරවැසියන් අතර බෙදී යන ආකාරය තීරණය කෙරෙන යාන්ත්‍රණයයි. රටක දේශපාලනය විසින් එම සම්පත් බෙදී යෑම නියාමනය කරනු ලබන අතර, එනයින් දේශපාලන මතවාදයන් ආර්ථික ක්‍රියාවලිය හා සෘජුව ම සම්බන්ධ වේ. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන ක්‍රමයක දී රටේ බහුතර දේශපාලන මතය මත එහි ආර්ථිකයේ පාදක ප්‍රතිපත්ති තීරණය වන අතර ඒ ඔස්සේ සම්පත් ජනනය කිරීම හා බෙදීයෑම පිළිබඳව පොදු එකඟතාවයන් ඇති වේ. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන ක්‍රමය තුළ හඳුනාගත හැකි එක් ප්‍රායෝගික ගැටලු වක් වන්නේ බහුතර දේශපාලන මතය වරින් වර වෙනස් වෙද්දී , රටේ දිගුකාලීන ආර්ථික වර්ධනයට හානිකර අයුරින් ආර්ථිකය හා අදාළ මූලික ප්‍රතිපත්ති රාමුව ද වෙනස් වීමට ඇති හැකියාවයි.
දේශපාලනයත් ආර්ථිකයත් අතර ඇති අන්තර් සම්බන්ධය අප රට හදන ප්‍රතිපත්තියක් සාකච්ඡා කරන අවස්ථාවක දී පැහැදිළි කරගැනීම අත්‍යාවශ්‍යය. මානව හිමිකම් සුරැකුණ, සැමට සමාන අවස්ථා ලැබෙන සමාජයක් තුළ සාධාරණ ලෙස සම්පත් බෙදී යන ආර්ථික ක්‍රමයක් බිහි වේ. එලෙස සාධාරණ ලෙස සම්පත් බෙදී යෑම පිණිස යහපත් දේශපාලනයක් තිබිය යුත්තේ ය. යහපත් දේශපාලනයක් නොමැති අවස්ථාවකදි සම්පත් බෙදී යෑම සාධාරණ නොවන බැවින්, දේශපාලන බලය අවභාවිතා කර ඇතැම් අයට සම්පත් අසාධාරණ ලෙස ගොඩ ගසා ගැනීමට හැකියාව ලැබීම සමාජයක් පිරිහීම කරා රැගෙන යයි. සම්පත් නිර්මාණය කරන්නන්ට එහි නියම අයිතිය නොලැබෙන, සීමිත පිරිසක් විසින් එම සම්පත්වල ප්‍රතිලාභ භුක්ති විඳින දේශපාලන ක්‍රමයක් නිර්මාණය වන්නේ එවන් අසාධාරණ සම්පත් බෙදී යෑමකට සමාජය ඉඩ කඩ ලබා දෙන අවස්ථාවන්වල දීය.
එබැවින් රට හදන අපේ ආර්ථික ප්‍රතිපත්තිය, යහපත් රාජ්‍ය පරිපාලනය හා යහපත් දේශපාලනය නම් පදනම මත ගොඩනැගෙන ක්‍රියාවලියකි. මේ රට තුල ප්‍රමාණවත් තරම් සම්පත් ජනනය වීමට ඉඩ සැලසීම ද එම සම්පත් ජනතාව අතර සාධාරණ ලෙස බෙදී යෑම ද පිළිබඳව වගකියන දේශපාලන ක්‍රමයක් අපි ශ්රී ලංකාවට හඳුන්වා දෙන්නෙමු.
ආර්ථික සැලසුම් ගැන කතා කිරීමට පෙර, අපි අපේ ශක්තීන් හා දුර්වලතාවයන් හඳුනා ගමු.
ශ්රී ලංකාවට ගැලපෙන ආර්ථික සැලසුමක මූලික ආකෘතිය තෝරා ගැනීමට පෙර අප විසින් මුලින්ම කළ යුත්තේ, ලෝකයට සාපේක්ෂව අපි සිටිනා තැන අවබෝධ කර ගැනීම ය. අපේ ශක්තීන් හා දුර්වලතාවලට සාපේක්ෂව හැකියාවන් හඳුනා ගැනීම ය. නූතන ගෝලීය ආර්ථිකය තුළ අපට සාර්ථක විය හැකි උපාය මාර්ග තෝරාගත හැක්කේ ඉන් අනතුරුවය. ඒ අනුව, යමින් අපි සුවිශේෂී කාරණා කිහිපයක් කෙරෙහි අවධානය යොමු කරමු.
ශ්රී ලංකාව යනු කුඩා රාජ්‍යයකි.
බිලියන 8 ක් වන ගෝලීය ජනගහනයට සාපේක්ෂව මිලියන 22 ක කුඩා ජනගහනයකින් සමන්විත ශ්රී ලංකාව කුඩා රාජ්‍යයක් ලෙස හැඳින්විය හැකි ය. එහි අනෙක් අර්ථය නම් දැවැන්ත ගෝලීය වෙළඳපොලට සාපේක්ෂව අපේ දේශීය වෙළඳපොල ඉතා කුඩා එකක් බවයි. ඩොලර් ටි්‍රලියන සියය ඉක්මවන ලෝක ආර්ථිකය තුළ අපේ පංගුව 0.1% කටත් වඩා අඩු ය. ගෝලීය ජනගහනයෙන් 0.3% කටත් වඩා අඩු පංගුවක් හා ලෝක ආර්ථිකය තුළ එයින්ද හතරෙන් එකක් පමණ වන ඉතා කුඩා පංගුවක් නියෝජනය කරන ශ්රී ලාංකික අප, අපේ දියුණුව ඉලක්ක කිරීමේ දී ලෝකය සමග සෘජුව ම මුහුවී කටයුතු කිරීම අත්‍යාවශ්‍ය ය. අන්තර්ජාතික ප්‍රජාව හා වෙළඳපොල අපේ ගමන් සගයා විය යුතුය. ශ්රී ලංකාවෙන් බාහිර ලෝකය තුළ සිදු වන සම්පත් ජනනය වීමේ ක්‍රියාවලියට අප විසින් සෘජුව සම්බන්ධ විය යුතු අතර එම සම්පත්වලින් හැකි තරම් විශාල පංගුවක් අප විසින් දිනා ගැනීම පිණිස නොබියව ලෝකය සමග තරඟ කිරීමට සූදානම් විය යුතුය.
ශ්රී ලංකාව යනු දියුණු වෙමින් පවතින, අඩු ආදායම්ලාභී රාජ්‍යයකි.
ශ්රී ලංකාව යුරෝපීය අධිරාජ්‍යවාදීන් විසින් වසර 447 ක් යටත් කර ගෙන සිටි අභ්‍යන්තරයෙන් විනාශ වූ සූරා කෑමට ලක් වූ රාජ්‍යයකි. එම අධිරාජ්‍යවාදීන් විසින් වැවිලි ආර්ථිකයකට තල්ලු කර හරින ලද, දියුණු නොකළ මානව සම්පතකින් සමන්විත මේ රටේ නිදහසෙන් පසු දේශපාලනය තුළ රට ඉදිරියට ගෙන යෑමට කිසිවෙකු සමත් වී නොමැත. නිදහසෙන් පසුව ඇතිවූ දේශපාලන ක්‍රමය තුළ රට ඉදිරියට ගෙන යන පැහැදිළි දැක්මක්, සැළසුමක් දකින්නට නොමැති වීම තුළ, එවන් දැක්මක් ඇති නායකයින් පාලනයට නොපැමිධෑම තුළ, රට දශක ගණනාවක් නුසුදුස්සන් අතින් පාලනය වූයේ යැයි කිව හැකිය. එහි අවසන් ප්‍රතිඵලය නම් අප තවමත් ආර්ථික සංවර්ධන ළඟා කර ගැනීමට නොහැකි වූ දුප්පත් ජාතියක් ලෙස ලෝකය තුළ ඉතිරි වීමය. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාමුවක් තුළ ඡන්ද බලයෙන් ආණ්ඩු වෙනස් වුව ද පරිපාලන ක්‍රමයේ වෙනසක් ඇති නොවීම මත මේ රටේ ආර්ථිකය ලෝකයේ දුර්වල ම තැනකට රැගෙනවිත් තිබේ. අපිට අලු තින් නිර්මාණය කිරීමට ඇත්තේ මේ ආර්ථිකයයි. එනයින්, අප සිටින තැන අවබෝධ කර ගෙන, එතනින් නැගී සිටීමට සුදුසු දැක්මක් ඇති සැළැස්මකට රට මෙහෙය වීම අපගේ ආර්ථික ප්‍රතිපත්තිය තුළින් ඔබට ගෙන ඒමට අප බලාපොරොත්තු වන්නෙමු.
ශ්රී ලංකාව ඉන්දියන් සාගරයේ පිහිටි දූපතකි.
ශ්රී ලංකාව යනු ඉන්දියාවට සමීපයේ පිහිටි වර්ග කිලෝමීටර් 65610 කින් යුක්ත වූ කුඩා දූපතකි. ඉන්දියාව නම් වූ බිලියන 1.4 ක ජනගහනයක් සිටින, මිල දී ගැනීමේ පදනම අනුව ලෝකයේ තුන් වන ලොකුම ආර්ථිකය අපට කිලෝමීටර කිහිපයක් දුරින් පිහිටා තිබේ. ඉන්දියාව ද අයත් දකුණු ආසියාව නම් ආර්ථික කලාපයද ඇතුළුව ලෝකයේ වැදගත්ම ආර්ථික කලාප 7 කට මැදිව ශ්රී ලංකාව පිහිටා තිබේ. දකුණු ආසියාව, මැදපෙරදිග, යුරෝපය, අප්‍රිකාව, අග්නිදිග ආසියාව, චීනය සහ පැසිෆික් යන ආර්ථික කලාපවල මධ්‍යයේ පිහිටා තිබීම ශ්රී ලංකාව සතු සුවිශේෂී පිහිටීමේ වැදගත් කමයි. එනම්, එම ආර්ථික කලාප පිහිටි මහද්වීප 4 වන ආසියා, යුරෝපා, අප්‍රිකා සහ ඕස්ටේ්‍රලියා යන මහද්වීප 4 ට මැදිව තිබෙන මේ පුංචි දූපත එහි පිහිටීම හේතුවෙන් උපාය මාර්ගික ලෙස ඉතාමත් වැදගත් රටකි. ලෝකයේ ප්‍රධාන මුහුදු මාර්ගයක පිහිටීමත්, වරායන් තැනීමට සුදුසු ගැඹුරු මුහුදු සීමා වලින් යුක්ත වීමත්, මහද්වීප යා කරන ගුවන් මාර්ගවලට නුදුරේ පිහිටා තිබීමත්, ලෝක බලවතෙකු ලෙස නැගී එන ඉන්දියාවට සමීප වීමත් යන කරුණු ශ්රී ලංකාව මේ යුගයේ ලෝක සිතියමේ තිබෙන වැදගත්ම රාජ්‍යයක් බවට පත්කර තිබීම පුදුමයට කරුණක් නොවේ. ඒ නිසාමදෝ භූ දේශපාලනිකව ශ්රී ලංකාවට මේ යුගයේදී අත්වන වැදගත්කම ඉතිහාසයේ පෙර නොතිබූ තරම් යැයි කිව හැකිය. මෙම භූ දේශපාලනික වැදගත්කම ඇතැම් විට අප අගතියට පත් කරවන සුළු වූවත්, නිසි අයුරින් එය කළමනාකරණය කර ගැනීම මත එය රටේ වැදගත්ම සම්පත බවට පත් කර ගත හැකිය. එනම්, අප සතු ප්‍රභල ම සම්පත නම් ශ්රී ලංකාවේ භූගෝලීය පිහිටීමයි.
ශ්රී ලංකාව ස්වාභාවික සම්පත් වලින් අනූන රාජ්‍යයක් නොවේ.
ලෝකයේ ඇතැම් රාජ්‍යයන් සැලකීමේ දී ඒ රාජ්‍යයන් දියුණු කර වීමට භූමියේ තිබූ ස්වාභාවික සම්පත් ප්‍රමාණය හේතු වී තිබේ. එහෙත්, තෙල්, ගෑස් හා ගල් අඟු රු වැනි ෆොසිල ඉන්ධන, යකඩ, ඇලු මිනියම්, තඹ, සින්ක් ආදී සුලබ ලෝහ වර්ග, නැතිනම් නූතන තාක්ෂණික උපකරණවලට අවශ්ය වන දුලබ ලෝහ වර්ග ආදියේ විශාල නිධි ශ්රී ලංකා භූමියේ පිහිටා නොමැත. ග්රැෆයිට්, ඉල්මනයිට්, සහ පොස්පේට් අඩංගු සාපේක්ෂව කුඩා නිධි ප්‍රමාණයක් ශ්රී ලංකාවේ පිහිටා ඇතත් ඒවා රටේ සමස්ත ආර්ථිකය පවත්වා ගෙන යා හැකි මට්ටමේ සම්පත් නොවේ.
අපට තිබෙන කුඩා ස්වාභාවික සම්පත් ප්‍රමාණය කළමනාකරණය කරගැනීම හා ඒවාට අගය එකතු කිරීම කළයුතු වූවත්, රටේ ආර්ථිකයේ බර එම සීමිත ස්වාභාවික සම්පත් කොටසට දැරිය නොහැකි ය.
එහෙත් විශාල ඉන්දියන් සාගරයේ වැදගත් තැනක පිහිටීමත්, රට දූපතක් වීමත්, වනාන්තර සහ ස්වභාවධර්මය හේතු කොට ගෙන වෙරළ, සයුර, වනය, සතා සිවුපාවන් අපට ආර්ථික සම්පත් තනා දී තිබේ.
එසේම, වසරක 2500 ක ඉතිහාසයක් පුරා ගොඩ නැගුණු වාරිකර්මාන්ත මෙන්ම, වගා කළ සරු සාර භූමියත්, අතීත ශිෂ්ඨාචාරවලින් ඉතුරු වී ඇති නෂ්ඨාවශේෂත් නූතන ආර්ථිකයේ වැදගත් සම්පත් ලෙස අපිට හැඳින්විය හැකිය.
මානව සම්පත
ශ්රී ලංකාවේ ජනගහනය මේ වන විට මිලියන 22 ක් බව ද එබැවින් ජන ඝනත්වය වර්ග කිලෝමීටර් එකකට මිනිසුන් 342 ක් බව ද අපි දනිමු. එය සාපේක්ෂව අධික ජන ඝනත්වයක් යැයි අපිට කිව හැකි ය.
ඒත් මේ මානව සම්පතෙහි ගුණාත්මකභාවය කොපමණ දැයි අපෙන් ප්‍රශ්න කළහොත් එයට ලබා දීමට ඇති පිළිතුර එතරම් සුබදායක නොවේ. රටක ආර්ථිකය සතු වටිනා ම සම්පත එරට මානව සම්පත බැව් අවිවාදයෙන් පිළිගත හැකිය. එහෙත් ඒ මානව සම්පත දියුණු නොකළ සම්පතක් නම්, ඉන් ආර්ථිකයට සිදු වන වාසිය එතරම් විශාල නොවේ. රටක මානව සම්පත දියුණු කිරීමේ ලා රජයකට විශාල කාර්යභාරයක් තිබේ. දියුණු කළ අධ්‍යාපනයක්, සෞඛ්‍යයක්, සංස්කෘතියක්, පරිසරයක් ආදී සියල්ලෙන් ඒ රටේ මානව සම්පත ගොඩනැගෙන අතර, ශ්රී ලංකාවේ එම සම්පත ඇත්තේ ලෝක සම්මතයෙන් දුර්වල වූ තැනක ය. අපි සතුව ඇත්තේ බහුතරයක් වූ නුපුහුණු ශ්‍රම සම්පතකි. නුපුහුණු ශ්‍රමිකයන්, කම්කරුවන්ගෙන් ගහන වූ අන්තර්ජාතික සම්මතයන්ට අනුකූලව වෘත්තීය පුහුණුවක් නොළද පිරිස බොහෝ ය. ඒ නිසා අප අද වනවිට විදේශීය ශ්‍රම වෙළඳපොල තුළ පවා ශ්රී ලාංකිකයන් යොමු වී ඇත්තේ ගෘහ පාලනය වැනි සේවාවන් සඳහා ය. වතු කම්කරුවන්, ඇඟලු ම් කම්හල් සේවකයන් ආදී අඩු වැටුප් ක්‍ෂේත්‍රවලට යොමු වීමට පුරවැසියන් විශාල ප්‍රමාණයකට සිදුවී තිබේ. එසේම ජනගහනයෙන් 25% කට ආසන්න පිරිසක් කෘෂි කර්මාන්තයේ ම නියැළෙන අතර, කාන්තාවන් අතරින් ආර්ථික ක්‍රියාවලියකට සෘජුව දායක වන්නේ තුනෙන් එකකි. මේ ආකාරයට අප සතු මානව සම්පත හඳුනා ගැනීම රට හදන ආර්ථික වැඩපිළිවෙලක අත්‍යාවශ්‍ය පදනමකි.
ආර්ථික මතවාදය සහ දේශපාලන සාක්ෂරතාවය
ශ්රී ලංකාවේ පුරවැසියන්ගේ සාක්ෂරතාවය ඉහළ අගයක් ගත්ත ද ඉන් කියැවෙන්නේ ඔවුන්ගේ කියවීමට සහ ලිවීමට ඇති හැකියාව යි. ඒ අනුව අප මානව සංවර්ධන දර්ශකයේ ඉහළින් සිටියද රට තවමත් ආර්ථික අතින් සංවර්ධනය ළඟා කරගෙන නොමැත. ශ්රී ලංකාවේ සාමාන්‍ය පුරවැසියෙකුගේ මූල්‍ය සාක්ෂරතාවය 30% කට වඩා අඩු යැයි කියවෙති. එසේම දේශපාලනය දෙස බැලීමේදී ද එය ඉහළ අගයක් ගනු ඇතැයි බලාපොරොත්තු විය නොහැකි ය.
යටත් විජිතකරණයෙන් පසු ස්වයං පාලන ක්‍රමයක් අපිට ළැබුන ද සර්වජන ඡන්දය භාවිතා කිරීමට තරම් දේශපාලනිකව මේරූ පුරවැසියන් අපිට නොසිටියේ ය. ශතවර්ෂ කීපයක් තිස්සේ අධිරාජ්‍යවාදීන් විසින් පාගා ගෙන මොට කරන ලද ජාතියක් තමන්ට සුදුසු ආණ්ඩුවක් පත් කර ගැනීමට තරම් දැනුවත්භාවයකින් සිටියා යැයි සිතිය නොහැකි ය. අපේ පුරවැසියන් හට රජයක් පිළිබඳව ඇත්තේ වෙනයම් වූ අදහසකි. අධිරාජ්‍ය සමග සටන් කොට නිදහස දිනා ගැනීමට නොහැකි වූ අප, ස්වයං පාලනයෙන් අනතුරුව ද රාජ්‍යය පිළිබඳව දැරුවේ අධිරාජ්‍ය කෙරෙහි දැක්වූ යටහත් පහත්භාවයම දැයි සිතිය හැකි ය. සිය අනන්‍යතාවය හඳුනාගත්, අභිමානය ඇති ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ නිදහස පූර්ණව භුක්ති විඳිය හැකි පුරවැසියන් අපිට නොසිටියේ ය. එහි ප්‍රතිඵලය වූයේ සිය හාම්පුතුන් පාලකයන් බවට පත් කරගෙන ඔවුන් නිර්මාණය කරන ආණ්ඩුවකින් සියල්ල කර දෙනු ඇතැයි සිතන ජනතාවක් බිහි වීමය.
අධිරාජ්‍යවාදයෙන් බැටකෑ ඔවුන් බටහිරින් නික්ම සෝවියට් රුසියාවේ කොමියුනිස්ට් ක්‍රම දිහා වැඩිපුර විශ්වාස කරන්නෝ බවට පත් වූයේ ය. ශ්රී ලාංකිකයෝ ඉන්දියාව දෙසත්, ඉන්දියාව සෝවියට් රුසියාව දෙසත් බැලූහ. එහි ප්‍රතිඵලය වූයේ කොමියුනිස්ට් වාදයේ මුල් ශ්රී ලංකාව තුළත් ව්‍යාප්ත වීමය. පසුකාලීනව වාමාංශික දේශපාලන මතවාදය බලසම්පන්න වෙද්දී, රාජ්‍ය පරිපාලනයට රාජ්‍ය මූලික ආර්ථිකයක සංකල්ප ගැඹුරින් අන්තර්ගත කර ගැනීමට සාපේක්ෂව සමාජවාදී දේශපාලන ව්‍යාපාර කටයුතු කළේ ය. යටත් විජිතකරණයෙන් රජය පිළිබඳව ඇති කර ගත් යටහත් පහත් අදහස ද වාමාංශික දේශපාලන මතවාදයෙන් ලැබුණ රාජ්‍ය මූලික ආර්ථිකය ද ශ්රී ලාංකීය පුරවැසියා කෙරේ ඇතිකළ බලපෑම සුළුපටු නොවේ. ඔවුහු සියල්ල රාජ්‍ය විසින් කරනු ඇතැයි විශ්වාස කරන්නෝ වූ අතර එම සර්ව බලගතු රජයේ රැකියාවක් කිරීම ජීවිතයේ ලැබිය හැකි ඉහළම ගෞරවයක් සේ සැලකූහ. පුද්ගලික ව්‍යාපාර, වෙළඳපොල, සියල්ල දෙස වාමාංශික ඇසකින් බැලූ ඔවූහු දශක ගණනාවක් ගත වුව ද සිය ආර්ථිකයේ සැකැස්ම වෙනස් කර ගැනීමට කටයුතු නොකළේ ය. එහි අවසන් ප්‍රතිඵලය වූයේ, ලෝකය වේගයෙන් වෙනස් වෙමින් ඉදිරියට ගිය ද ශ්රී ලංකාව තවමත් යාවත්කාලීන නොවූ දේශපාලන මතවාදයන්ගේ පැටලු ණු රාජ්‍ය මූලික ආර්ථිකයක් සහිත අසාර්ථක රාජ්‍යයක් බවට පත් වීම ය.
ශ්රී ලංකාවේ නිදහසෙන් පසු බහුතර මහජන මතය විමසා බැලීමේ දී ගම්‍යවන සුවිශේෂි ලක්ෂණය නම්, තවමත් ඔවුන් මේ දේශපාලන මතවාදයෙන් නික්මී නොමැති බවයි. එම දේශපාලන මතය සමග රටකට ඉදිරියට යෑම අපහසු ය. රටේ ආර්ථිකයේ හැඩතල වෙනස් කිරීම අපහසු ය. එනයින්, රට ගොඩ නගන සැලැස්මක මේ මතවාදය වෙනස් කර ගැනීමේ අවශ්‍යතාවය දැඩිව පවතියි.
ජාතික සමගිය
ශ්රී ලංකාව ජාතික සමගිය අතින් සිටින්නේ දුර්වල තැනක ය. බහුතරයක් වූ සිංහලයන් වෙසෙන මේ දිවයිනේ තවත් බොහෝ ජාතීන් වාසය කරති. ඒ ඒ ජාතීන් අදහන ආගම් විවිධ වෙති. කතා කරන භාෂාවන් විවිධ වෙති. එසේම ඒ ඒ ආගමේද ඒ ඒ ජාතියේද කුලයන් අනුව මිනිසුන් බෙදී ගොස් තිබේ.
යම් අතීත කාරණාවකට සම්බන්ධ සාම්ප්‍රදායික පදනමකින් ගලා එන අනන්‍යතාවයන් බීජ කර ගෙන බෙදී ගිය මිනිසුන් පොදු එක් ජාතියක් ලෙස එක් වීමට මැළිකමක් දක්වති. එක ම භූමියක එකම හුස්ම පොද බෙදා ගත්ත ද එක කෑම වේල බෙදා ගැනීම ප්රතික්ෂේප කරන සමාජයන් තිබේ. එසේ එක ම ජාතියක් ලෙස එක් වීමට මැළි වූ නිසා ම පසු ගිය දශකය පුරා ජාතිවාදී කෝළාහල තුනක් ඇති වූයේ ය. සිවිල් යුද්ධයක් හට ගත්තේ ය. බෝම්බ පුපුරමින් ත්‍රස්තවාදී ක්‍රියා සිදු වූයේ ය. මේ සියල්ල විසින් අපේ රටේ පුරවැසියන්ගේ මතකයන් තුළ ඇති කරන ලද කැළැල් ප්‍රමාණය ගැඹුරු ය. එවන් අඳුරු මතකයන් අතරින් එකිනෙකා විශ්වාස කරමින් එක ම ජාතියක් ලෙස හදවතින් හැඟීමෙන් එක්සේසත් වීම උගහට ය. අවිශ්වාසය රජ කරවන, සැකය මේරූ, එකිනෙකා තේරුම් නොගත් පුරවැසියන් සිටින රටකට එකාවන්න කටයුතු කිරීම දුෂ්කර ය. මේ බෙදීම ද සැකය ද රටේ ආර්ථිකයට සෘජුවම බලපවත්වයි. විටින් විට ගොඩ නැගෙන ආර්ථිකය යළි යලිත් කඩා බිඳ දමන්නට ඉතිහාසය පුරාවට සිදු වූ වර්ගවාදී ගැටුම් හේතු වූයේ ය.
එනයින්, අපි රටක් විදියට ගෝලීය සමාජය සමග එක්වීමටත්, අනතුරුව එකිනෙකා ඉවසන සහ ගරු කරන, විවෘත බහු සංස්කෘතික සමාජයක් නිර්මාණය කිරීමටත්, අපි එකිනෙකා සතු ශක්තිය එකට මුහු කොට රට වෙනුවෙන් යොදා ගැනීමටත් මේ දුර්වලතාවය මගහරවාගැනීම අත්‍යාවශ්‍ය ය. ජාතික සමගිය අපේ ආර්ථික සැළැස්මකදී විශේෂයෙන් අවධානය යොමු කළ යුතු අංශයක් සේ අප සලකමු.
ඉන්දියාව
ශ්රී ලංකාවත් ඉන්දියාවත් අතර ඇති සමීප සම්බන්ධය ඉන්දියාවේ සිට බලංගොඩ මානවයාගේ මුතුන්මිත්තන් මෙහි ඇවිද ආ දිනයේ සිට අද දක්වා ම නොනැසී පවතින්නකි. එකිනෙකට සමීපයේ පවතින ගොඩබිම් දෙකක් රාජ්‍යකොට පවතින අසල්වැසියන් වන අප ඉතිහාසය මුළුල්ලේ ම එකිනෙකා සමග අන්‍යෝන්‍ය වශයෙන් කටයුතු කළේ ය. විටෙක ආක්‍රමණිකයෙකු ද විටෙක සංක්‍රමණිකයෙකු ද ලෙස මේ භූමියට නෑකම් කියූ ඉන්දියාව මේ වන විට ලෝකයේ ආර්ථික බලවතෙකු ලෙස වේගයෙන් ඉදිරියට එමින් තිබේ. මේ දැවැන්ත රාජ්‍යයට ළඟම නෑයන් වන අප කළාපීය වශයෙන් ඉන්දියාවේ ප්‍රභලත්වය තේරුම් ගත යුතුය. නූතන ලෝකය තුළ යම් වෙළඳපොලක් වේගයෙන් ආර්ථික දියුණුව දක්වා ගමන් කරයි නම්, එම ආර්ථිකය විසින් ආර්ථික අවස්ථා රැසක් ඇති කරනු ලබන්නේ ය. “ඌරන් කැකුණ තලන විට හබන් කුකුළන්ට රජ මගුල්” වැනි යැයි කියන්නක් මෙන් යම් ආර්ථික බලවතෙකු වේගවත් සංවර්ධනයක් කරා යයි නම්, ඉන් ගොඩ නැගෙන ආර්ථික අවස්ථා අල්ලා ගැනීමට කුඩා රාජ්‍යයන් හට අවස්ථාව ලැබේ. ශ්රී ලංකාවට ලැබී තිබෙන හොඳ ම අවස්ථාව ද මෙයයි. මේ වන විට ලෝකයේ රාජ්‍යයන් රැසක් සංවර්ධනය කරා ගමන් කොට ඇති බැවින්, මෙවන් දැවැන්තයෙකු එසේ කරනු ලබන අවසන් අවස්ථාව මෙය විය හැකිය. එනම්, ඉන්දියාව විසින් අප වෙත හිමිකර දෙනු ලබන මේ අවස්ථාව අප විසින් අල්ලා නොගන්නේ නම්, අපිට එවන් අවස්ථාවක් යළි නොලැබී යෑමේ ඉඩකඩ වැඩිය. එම නිසා ඉන්දියාව සමග අවබෝධයෙන් කටයුතු කිරිම ද ඉන්දීය ආර්ථිකය සමග සමීප සබඳතාවයන් ගොඩ නගා ගැනීම ද අපේ උපක්‍රමය විය යුතු බවට අප අවධාරණය කර සිටින්නෙමු.
ගෝලීයකරණය හා අනාගතය
තාක්ෂණයේද, සන්නිවේදනයේද, ප්‍රවාහනයේද දියුණුව නිසා වේගයෙන් සිදුවන ගෝලීයකරණය මේ මහපොළොව මත ක්‍රියාත්මක වන යතාර්ථයකි. මීට වසර 5000 කට පෙර සිට රාජ්‍යයන් ලෙස සංවිධානය වූ මානව ශිෂ්ඨාචාරය මේ වන විට එක ම ගෝලීය රාජ්‍යයක් ලෙස යළිත් ප්‍රතිසංවිධානය වීම සිදුවෙමින් පවතින්නේ ය.
දැනට පවතින එකිනෙකට වෙනස් රාජ්‍යයන් 195 ක් පෘථිවිය මත විවිධ ආර්ථික කළාප ලෙස කළාපීයව සංවිධානය වීම දැනට සිදුව තිබේ. යුරෝපා සංගමය එයට ලොකුම උදාහරණය සපයද්දී ආරාබි ලීගය, අප්‍රිකානු සංගමය ආදිය කරළියට එන කළාපීය සංවිධාන ලෙස හැඳින්විය හැකිය. ආරක්ෂාව මූලික කරගෙන හෝ වෙළඳපොල විශාල කර ගැනීම ඉලක්ක කරගෙන විවිධ ගිවිසුම්වලින් එකිනෙකට බැඳී මෙම සංවිධාන බිහිවීම මේ යුගයේ සුවිශේෂි ලක්ෂණයකි. කළාපීයකරණයෙන් ඔබ්බට ගොස් රාජ්‍යයන් ගෝලීය අභියෝග ජය ගනු වස් එක්ව කටයුතු කිරීම ද දැන් ඇරඹී තිබේ. ත්‍රස්තවාදය, දේශගුණික විපර්යාස හා පාරිසරික අර්බුද, ජන සංක්‍රමණය ආදී ගැටලු හුදෙක් ස්වෛරීය රාජ්‍යයන් ලෙස තනිව විසඳා ගැනීම කළ නොහැක්කකි. එනයින් පුළුල් ගෝලීය සම්මුතියන් නිර්මාණය කිරීමත්, ගෝලීයව බලපවත්නා ගැටලු වෙනුවෙන් පොදු ගෝලීය එකඟතාවයන් මත කටයුතු කිරීමත් සිදු වෙයි. මේ සියල්ල දේශපාලනිකව සිදු වූවත්, මේවාට බොහෝ පෙර ගෝලීය ආර්ථිකය ලෝකය වෙලා ගත්තේ ය. එය වෙළඳපොල නිෂ්පාදන විභාජනය වීමෙන් මෙන්ම ප්‍රාග්ධනය ගලා යෑමෙන්ද, භාණ්ඩ සහ සේවා හුවමාරු වීමෙන් ද ඇති වී ඇති සංකීර්ණ ජාලයක් ලෙස හැඳින්විය හැකිය. මෙම ගෝලීය වෙළඳපොල යනු, ලෝකයේ සම්පත් රට රටවල් අතර බෙදා ගන්නා අවකාශයයි. එමගින් ගෝලීයව පිළිගත් පොදු සම්මතයන්, ගිවිසුම් සහ එකඟතාවයන් නිර්මාණය වීම මත පොදු ගෝලීය රීති සහ හර පද්ධතියක් නිර්මාණය වී තිබේ. රාජ්‍යයන් සිය දේශසීමාවට කොටු වෙද්දී, ගෝලීය වෙළඳපොල සමග කටයුතු කිරීමට පුරවැසියන් හට සිදු වෙයි.
එහි ප්‍රතිඵලය වී ඇත්තේ පුරවැසියන් ද ක්‍රමිකව ගෝලීය චින්තනයකට හුරුවීමත්, රටක සීමාවකට කොටු නොවූ ගෝලීය පුරවැසියන් බවට පත්වීමත් ය. එනම්, තවදුරටත් රටක ආර්ථිකය සැලසුම් කිරීමේ දී දේශීය සීමාවට කොටු වීම ප්‍රායෝගික නොවේ. යම් රටක පුරවැසියන් තවදුරටත් එම රටේ සීමාවට සීමා නොවී පොදුවේ ලෝකය සමග ගනුදෙනු කරන්නන් බවට පත් වෙයි. තාක්ෂණය, සන්නිවේදනය සහ ප්‍රවාහනය විසින් එම පුරවැසියන්ගේ දේශසීමා පුළුල් කර තිබේ. යම් පුරවැසියෙකුට මෙමගින් සිය දේශීයත්වය තනුක වී යෑමක් දැනෙන්නට හැකියාවක් තිබුණත්, සංස්කෘතික වශයෙන් කෙතරම් අභියෝගාත්මක වුණත්, අපට එය මග හැර යා නොහැක. ලෝකයේ ස්වභාවය එයයි.
ගෝලීයකරණය යනු අපි වැළඳගත යුතු අනාගතයයි. එය මග හැර, ඉන් ඈත් වී දියුණු වන රටක ආර්ථිකය සකස් කළ නොහැකි ය. අපේ රටේ ආර්ථික ප්‍රතිපත්තිය මේ නූතන ගෝලීය දියුණුව අනුව සකස් විය යුතු එකකි. ලෝකය එක්ක යන, ලෝකයේ එන අලු ත් රටාවන් හඳුනා ගෙන, එයට අනුගත වෙමින් එහි පෙරගමන්කරු වීමට අපි උත්සාහ කළ යුතුය. අපිට ලෝකය ජය ගත හැකි වන්නේ එවිට පමණ ය.
ණය බර සහ බංකොලොත්භාවය
ශ්රී ලංකාවේ ආර්ථිකය සමග සමාන්තරව එන අනෙක් ප්‍රධාන සංකල්පය නම් රාජ්‍ය ණය ප්‍රමාණය සහ වත්මන් බංකොලොත්භාවය යි. දීර්ඝකාලීනව ගොඩනැගි ඇති ණය මත රඳා පැවතුණ, මූල්‍ය විනය නොරැකි රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්තියක අවසන් ප්‍රතිඵලය වී ඇත්තේ රට ගැඹුරු තිරසාර නොවන ණය අර්බුදයක පැටලීම ය. ඒ ණය අර්බුදයේ දිග පළල පිළිබඳව මේ වන විට රටේ විශාල පිරිසකගේ දැනුම පුළුල් වී තිබේ.
රටේ දැනට පවතින ආදායමෙන් ගෙවා ගැනීමට නොහැකි තරම් ප්‍රමාණයක් ණය ලබා ගෙන රාජ්‍ය වියදම් පියවීමට යෑමෙන් වර්ධනය වී ඇති මේ ණය තොගය, ගෙවා ගෙන යාමට හැකි මට්ටමට පත් කර ගැනීමේ අවශ්‍යතාවය ප්‍රමුඛ කාර්යයක් වන්නේ ය. බංකොලොත්භාවය නිසා ම අවපාතනයකට ගොස් හැකිලීමකට ලක්ව ඇති රටේ ආර්ථිකය තුළින් ප්‍රමාණවත් රාජ්‍ය ආදායමක් උපයා යළිත් ණය ගෙවාගෙන යෑමට ඇති හැකියාව වර්ධනය කර ගැනීම ඉක්මනින් කර ගත යුතුව තිබේ. ඒත් සමග ම රටේ තිබෙන ණය ප්‍රමාණය ඉක්මවා යන ආදායමක් ජනිත කිරීමට තරම් ධනය නිර්මාණය වන ආර්ථික ක්‍රමවේදයකට පරිවර්තනය වීමේ අභියෝගය අප හමුවේ තිබේ.
ආර්ථිකය තුළ ඇති මොඩලය වෙනස් කොට මේ රට තුළින්ම ණය ගෙවාගෙන යෑමට තරම් ධනය රැස් වන ආර්ථික ක්‍රමයක් නිර්මාණය කිරීම අපගේ වගකීම යි.
දුර්වල නීතිය සහ වංචා දූෂණ ඉහළ වීම.
ආර්ථිකය පණ ගැහෙන ජීවියෙක් නම්, වංචා සහ දූෂණ යනු ඒ ජීවියා තුළ වැඩෙන පිළිකාවක් වැනි ය. පිළිකාවක් එක වරක් වැළඳුණ විට එය සුව කිරීම අපහසු ය. බොහෝ විට රෝගියා මිය යන තෙක් ම පිළිකාව වැඩී විශාල වෙයි. ශරීරයේ සෑම තැනකටම එය පැතිරෙයි. රටකට හෝ ආයතනයකට වංචාව හා දූෂණය බෝ වූ විට ද කටයුතු සිදු වන්නේ එසේම ය. එය පැතිරෙයි, ශරීරය රෝගාතුර වී මිය යන තුරු ම පැතිරෙයි, විශාල වෙයි. ශ්රී ලංකාවේ වංචා දූෂණ ප්‍රමාණයත් එම පිළිකාව සේ ම මේ රටේ රාජ්‍ය සේවයේ, දේශපාලනයේ මෙන් ම පුරවැසි ජන ජීවිතයේ ද අස්සක් මුල්ලක් නෑර පැතිර ගොස් තිබේ.
අපි ලෝකය අතින් ද වංචා දූෂණ අතින් ඉහළ අගයක් ගන්නා දූෂිත රාජ්‍යයකි. මේ තත්ත්වය කළමනාකරණය කරගැනීම ගැන අපි පුළුල්ව කතා කළ යුතු අතර, ආර්ථික උපක්රම තෝරා ගැනීමේ දී එම තත්ත්වය සැලකිල්ලට ගෙන, වංචා දූෂණ සිදු නොවීමට වගවීමෙන් බැඳීමට අපට සිදුවනු ඇත.
අකාර්යක්ෂම රාජ්‍ය පරිපාලනය
රටක් කාර්යක්ෂමව පාලනය කිරීමට නම් ඒ රජය සතුව හොඳ ආයතන ව්‍යුහයක් තිබිය යුතුය. ඒ ආයතන වල උනන්දුවෙන් රැකියාව කරන දක්ෂ සුදුසු සේවක මණ්ඩලයක් සිටිය යුතුය. ඒ නිලධාරීන් හා සේවකයන් රටේ බිහිවන හොඳම මානව සම්පතෙන් තෝරාගත් සුදුස්සන් විය යුතුය.
අප රටේ ගැටලු ව නම් රාජ්‍ය පරිපාලනය ඉතා දුර්වල තත්ත්වයක පැවතීම ය. එය එක පැත්තකින් යාවත්කාලීන නොවූ පැරණි සිද්ධාන්තවලට අනුව ක්‍රියාත්මක වන්නෙකි. අනෙක් පැත්තෙන් නූතන තාක්ෂණය සහ ශිල්පක්‍රම අවමව භාවිතා කරන්නකි. මෙවන් දුර්වල රාජ්‍ය පරිපාලන ක්‍රමයක් තියා ගෙන රටක් සාර්ථකව පාලනය කිරීම උගහට ය. රජයක් විසින් ගනු ලබන තීන්දු තීරණ ක්‍රියාත්මක කරවීමට තිබෙන්නේ දුර්වල යාන්ත්‍රණයක් නම්, එය මගින් ආර්ථිකයට අවශ්ය ශක්තිය නොලැබේ. ඒ නිසාම මේ රටේ ව්‍යාපාර හා කර්මාන්ත කිරීමට අපහසු රාජ්‍යයක් ලෙස ප්‍රසිද්ධ වී තිබේ. Ease of Doing Business එකට අනුව අපි සිටින්නේ 100 ආසන්නයේ ය. එය අන්තර්ජාතික සම්මතයන්ට අනුකූලව පහත් අගයක් වන අතර ඉන් මේ රටතුළ ව්‍යාපාර හා කර්මාන්ත කිරීමට ඇති අපහසුවත්, ආයෝජන ගෙන්වා ගැනීමට ඇති බාධාවත් පෙන්නුම් කරයි. එනයින් රටේ ඕනෑම ප්‍රගතියක් අත්කර ගැනීමට නම්, අපගේ රාජ්‍ය පරිපාලන යාන්ත්‍රණය යාවත්කාලීන කොට සම්පුර්ණ වෙනස් කළ යුතු යැයි අප විශ්වාස කරන්නෙමු.
අපි ආර්ථිකය ගොඩ නගන බිම් පදනම
රටේ ආර්ථිකය නම් යාන්ත්‍රණය හොඳින් ක්‍රියාත්මක වීමට නම්, රට තුළ ශක්තිමත් අඩිතාලම් තුනක් සකස් කර ගත යුතුය. ඒවා රටේ ආර්ථිකය ගොඩනැගෙන පාදම් වෙයි. එම මුලික අඩිතාලම් ශක්තිමත් නොවී සංවර්ධිත රාජ්‍යයක් කරා යෑමට දැවැන්ත ආර්ථිකයක් සඳහා වූ මග විවර කර ගත නොහැකිය. මක්නිසාද යත්, මේ මූලික පදනම් තුන මත ආර්ථිකයේ ක්‍රියාකාරිත්වය සෘජුවම රඳා පවතින බැවිනි. එම මූලික පදනම් තුන මෙසේ ය.
- යහපත් දේශපාලනය
- කාර්යක්ෂම රාජ්‍ය පරිපාලනය
- නීතියේ පරමාධිපත්‍යය
යහපත් දේශපාලනය
රටක ආර්ථිකය පැන නගින්නේ දේශපාලනයෙන් බැව් අප ඔබට පැහැදිළි කළෙමු. දේශපාලනය යනු වත්මන් පාලන තන්ත්‍රයට අනුව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන ප්‍රවාහයයි. එය මානව නිදහස හා සමානාත්මතාවය පිරි, මූලික මිනිස් අයිතිවාසිකම් රැකි, බහුතර කැමැත්ත මත රටේ පරිපාලනයට සම්බන්ධ තීන්දු තීරණ ගන්නා ක්‍රමයකි. ජනතාවට සිය නියෝජිතයන් මගින් දේශපාලන තීන්දු තීරණවලට සහභාහී විය හැකි අතර, එම නියෝජිතයන් ජනතාවගේ වුවමනාවන් වෙනුවෙන් පෙනී සිටී.
මේ දේශපාලන මොඩලය ලොව පිළිගත් බහුතර රටවල් රැසක ක්‍රියාත්මක වන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලන මොඩලයයි. මේ නියෝජිතයන් යහපත් දේශපාලනයක් සිදු කරයි නම් ඔවුන් යහපත් සාධාරණ තරඟකාරී ආර්ථිකයක් නිර්මාණය කිරීමට දායක වෙති. එහෙත්, එම නියෝජිතයන් ඔවුන් උසුලන දේශපාලන බලය අවභාවිතා කොට, නිදහස් වෙළඳපොල තරගයට බාධා කරයි නම්, දේශපාලන හා ආර්ථික වාසි ලබයි නම් එවන් අවස්ථාවකදී ආර්ථිකය හොඳින් ක්‍රියාත්මක නොවේ. දේශපාලන බලය ඇත්තෝ ආර්ථික වාසි සූරා ගනිමින් ජනතාවගෙන් ඈත් කරයි නම් අපි බලාපොරොත්තු වන යහපත් ආර්ථිකයක් නිර්මාණය නොවේ.
දේශපාලනය අධිකාරිය යහපත් වූ කළ එය විසින් රටේ ආර්ථිකය දියුණු කිරීමට කටයුතු කරති. වංචා දූෂණ සීමා කරති, වෙළඳපොල නිදහස ඇති කොට, අවශ්ය අවම නියාමනය ලබා දෙති. රාජ්‍ය සාර්ව ආර්ථිකය ස්ථාවරව තබා ගනිමින්, වෙළඳපොලට දියුණු වීමට අවකාශ සලසා දෙති. එමගින් ධනය ගොඩනැගීමට අවස්ථා නිර්මාණය කරති. ඒවා සාධාරණව බෙදී යන යාන්ත්‍රණ නිර්මාණය කරති. එසේ කළ හැක්කේ දේශපාලකයා වගවීමෙන් බැඳුණු කලක දී පමණකි. ඒ අනුව යහපත් දේශපාලනයක් නිර්මාණය කරගත හැකි අතර, එමගින් සාර්ථක ආර්ථිකයක් නිර්මාණය කිරීමට පදනම දමයි.
කාර්යක්ෂම රාජ්‍ය පරිපාලනය
යහපත් දේශපාලනය මගින් සපයනු ලබන අවම නියාමනයන් සහ සේවා කාර්යක්ෂම ආර්ථිකය තුළට රැගෙන ඒම රාජ්‍ය පරිපාලනයේ කාර්යභාරයයි. වෙළඳපොලට අවශ්ය වන පරිපාලනය පහසුකම්, ලියාපදිංචි කිරීම්, යටිතල පහසුකම්, ප්‍රවාහන පහසුකම්, ආදිය සැපයීමත්, ගුණාත්මක ශ්‍රම බලකායක් නිර්මාණය කිරීමත් රාජ්‍ය සේවා මගින් සැපයිය යුතුය. රාජ්‍ය සේවාවන් යාවත්කාලීන හා කාර්යක්ෂම නොවන විටෙක ඇති වන ප්‍රමාදවීම් සහ අක්‍රමිකතා මෙන්ම විවිධ පරිපාලන ස්ථරවල ඇතිවන වංචා දූෂණ ආදිය නිසා එවන් රටවල ව්‍යාපාර කිරීමට අපහසු තත්ත්වයන් පැන නගී. එවන් රටවල ආර්ථිකය දියුණු කිරීම අපහසු ය. එනයින් කාර්යක්ෂම රාජ්‍ය පරිපාලනයක් නොමැති රටක ආර්ථිකයක් සාර්ථක නොවේ. ඒ අනුව අපගේ රාජ්‍ය පරිපාලන ප්‍රතිපත්තිය මත ආර්ථිකයට හිතකර කාර්යක්ෂම රාජ්‍ය පරිපාලනයක් ඇති කෙරේ.
නීතියේ පරමාධිපත්‍යය
රටක නීතිය එහි ආර්ථිකය හා සෘජුව ම බැඳී පවතී. ආර්ථිකයක් තුළ නිරන්තරයෙන් ඇති වන වෙළෙඳපොළ අවබෝධතාවයන් සහ ගිවිසුම් විවිධ කරුණු නිසා උල්ලංඝනය වීම් නිරන්තරයෙන් ස්වාභාවිකව සිදු වේ. එවිට ඇතිවන වෙළඳපොල ගැටුම් නිරාකරණය කර ගැනීමත්, එම ගිවිසුම් නීත්‍යානුකූලව ක්‍රියාවේ නැංවීමත් විශ්වාසයෙන් යුතුව කර ගැනීමට හැකියාව වෙළඳපොලක් තුළ තිබිය යුතුය. එසේ ම මහජන විනය පවත්වා ගෙන යෑමත්, ඒ සමාජයේ සාමය පවත්වා ගෙන යෑමත් ආර්ථිකයකට සෘජුවම බලපානු ලබයි. රටක සමාජය මෙන් ම ශ්‍රම බලකාය නීතිගරුක පුද්ගලයන්ගෙන් සමන්විත වීමත්, ස්වයං විනයක් පවත්වා ගැනීමත් ආර්ථිකයේ ක්‍රියාකාරිත්වයට සෘජුව ම සම්බන්ධ ය. නීතියේ පරමාධිපත්‍ය ඇතිකිරීම මත පුරවැසියන් වඩාත් නීතිගරුක පුරවැසියන් බවට පත් වන අතර, එම ශක්තිමත් නීති පද්ධතිය මගින් ඇති කරනු ලබන සමාජ ස්ථාවරත්වය හා විශ්වාසය ආර්ථිකයේ ක්‍රියාකාරීත්වයට සෘජුව ම සම්බන්ධ ය. එනයින් රටේ සමස්ත ආර්ථිකයේ වේගවත් දියුණුවට රටේ නීතියේ පරමාධිපත්‍යය පිහිටුවීම අත්‍යාවශ්‍ය ය.
